سرمایۀ اجتماعی از منظر قرآن؛ مؤلفه‌ها، عوامل، راهبردها

سرمایة اجتماعی از مفاهیم مهم در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی نوین و وجود آن از عناصر ضروری برای رسیدن به اهداف متعالی جامعه و انسجام اجتماعی است. از آنجا که قرآن منبع اصلی معارف اسلامی است، هدف اساسی این پژوهش بیان مؤلفه‌های قرآنی سرمایة اجتماعی و سپس یافتن عوامل علّی تاًثیرگذار، زمینه‌ای، مداخله‌گر، و راهبردهای آن بود. پژوهش حاضر، بر اساس نوع هدف بنیادی و به لحاظ روش کیفی و دارای رویکرد استقرایی است. در شناسایی مدل، از تکنیک داده‌بنیاد استفاده شد. پس از بررسی آیات مرتبط با موضوع، 56 کد برای سرمایة اجتماعی مد‌ّنظر یافت شد. بر اساس مدل ناهاپیت و گوشال مبانی سرمایة اجتماعی به سه بعد شناختی، ساختاری، و ارتباطی قابل تقسیم است. بعد از کاربست تکنیک داده‌بنیاد می‌توان گفت این مبانی نیازمند یک سری عوامل مهم‌اند که در صورت نبود آن‌ها سرمایة اجتماعی شکل نمی‌گیرد؛ که مهرورزی، تنش‌زدایی، حمایت اجتماعی، انسجام اجتماعی، هنجارگرایی، و ... مهم‌ترین عواملی هستند که با توجه به آموزه‌های قرآن می‌توانند باعث افزایش سرمایة اجتماعی شوند. در نهایت از مجموعة مؤلفه‌های قرآنی الگوی مفهومی ارائه می‌شود.